Paal 1 Hengelosestraat tegenover het stadskantoor. De teksten bij deze foto's van de Enschedese wigboldstenen zijn overgenomen uit de folder "Wigboldroute van Paal naar Paal".
De wigboldpalen staan op of nagenoeg op de originele plaatsen, om praktische redenen staan ze soms op een plaats daar vlakbij (bijvoorbeeld als de originele plek zich midden op een rijweg - daar is een markering, ‘punaise’ in het wegdek aangebracht - of in een gebouw bevindt).
Paal 2 Hoek Molenstraat / Oldenzaalsestraat. De verklaring van wigbold is het beste te geven door het woord in tweeën splitsen. Dus wig en bold. Het eerste woorddeel wig, moet in relatie worden gezien met ons woord “wijk”, een stadsdeel. Dit vindt men o.a. terug in plaatsnamen als Katwijk en Wijk bij Duurstede.
Het tweede woorddeel bold, staat in relatie met ons woord “recht”, in het Engels: bill.
Het Wigbold was in de Middeleeuwen en de Franse tijd in Oost-Nederland de benaming voor het buitengebied rondom een stad, dat juridisch tot die stad behoorde enwaar dus hetzelfde (stads)recht gold!
De grenzen van het Enschedese Wigbold waren voor de
in- en uitgaande reizigers te herkennen aan grote stenen
langs de zes voornaamste toegangswegen tot de stad.
Deze grensstenen noemde men ook wel ‘Lakestenen’ of
‘Lakepalen’. Het Wigbold had, in tegenstelling tot de eigenlijke stad, die werd beschermd door vestingswerken, zoals grachten, wallen en poorten, geen verdedigingsfunctie.
Paal 3 Hoek De Klomp (Lipperkerkstraat) / Espoortstraat. Binnen de Wigboldgrenzen genoot men ten
opzichte van het omringende land met zijn landrecht,
de Wigboldvrijheid. Men bevond zich als bewoner van
zo’n Wigboldgebied in een uitzonderingspositie en
bezat een privilege, waarvoor men aan degene die dit
privilege, (lees: deze Wigboldvrijheid) had verschaft,
belastingen moest afdragen.In Oost Nederland was dit
veelal de bisschop van Utrecht.
De aldus binnen het Wigbold heersende Wigbold- of
stadsvrede betekende dat handelaar, schoenmaker, smid,
enz. er vrij burger was. Gedurende de week- en jaarmarkten
in de stad was deze stadsvrede vooral ook van
belang voor kooplieden en andere bezoekers van deze
markten, die er zo verzekerd van konden zijn binnen het
Wigbold niet te worden overvallen of beroofd.
Soms ging het Wigboldgebied door latere stadsuitbreiding
deel uitmaken van de stad in de vorm van
een wic, wik of wijk.De bestaande rechten en privileges
bleven dan echter van kracht!
Paal 4 Hoek Beukinkstraat / Kortelandstraat. Bij deze paal ligt nog de originele Lakesteen Lonneker Enschede.
Paal 5 Edo Bergsmalaan. In de Franse tijd (1795 - 1814) ontstonden de Gemeenten.
Het oude stadgericht Enschede werd gemeente Enschede
en ontleende haar grenzen aan een denkbeeldige,
tussen de zes Wigboldstenen getrokken lijn, tesamen
dus vormende een zeshoek. Daaromheen lag het voormalig
Landgericht Enschede, voortaan dus Gemeente
Lonneker geheten en waarbij de Wigboldstenen thans
als grensstenen tussen beide gemeenten fungeerden.
Paal 6. Na verloop van tijd zijn er meerdere grenscorrecties
uitgevoerd en is tenslotte in 1934 de gehele gemeente
Lonneker samengevoegd met Enschede tot de nieuwe
gemeente Enschede. De Wigbodstenen waren thans
overbodig geworden en verdwenen op één na uit het
stadsbeeld. De stenen die er nu staan zijn dan ook
replica’s! Behalve het volgnummer, is er aan de Enschedese kant de letter E en aan de Lonneker kant een L ingehakt.
Paal 1 Hengelosestraat tegenover het stadskantoor. De teksten bij deze foto's van de Enschedese wigboldstenen zijn overgenomen uit de folder "Wigboldroute van Paal naar Paal".
De wigboldpalen staan op of nagenoeg op de originele plaatsen, om praktische redenen staan ze soms op een plaats daar vlakbij (bijvoorbeeld als de originele plek zich midden op een rijweg - daar is een markering, ‘punaise’ in het wegdek aangebracht - of in een gebouw bevindt).
Paal 2 Hoek Molenstraat / Oldenzaalsestraat. De verklaring van wigbold is het beste te geven door het woord in tweeën splitsen. Dus wig en bold. Het eerste woorddeel wig, moet in relatie worden gezien met ons woord “wijk”, een stadsdeel. Dit vindt men o.a. terug in plaatsnamen als Katwijk en Wijk bij Duurstede.
Het tweede woorddeel bold, staat in relatie met ons woord “recht”, in het Engels: bill.
Het Wigbold was in de Middeleeuwen en de Franse tijd in Oost-Nederland de benaming voor het buitengebied rondom een stad, dat juridisch tot die stad behoorde enwaar dus hetzelfde (stads)recht gold!
De grenzen van het Enschedese Wigbold waren voor de
in- en uitgaande reizigers te herkennen aan grote stenen
langs de zes voornaamste toegangswegen tot de stad.
Deze grensstenen noemde men ook wel ‘Lakestenen’ of
‘Lakepalen’. Het Wigbold had, in tegenstelling tot de eigenlijke stad, die werd beschermd door vestingswerken, zoals grachten, wallen en poorten, geen verdedigingsfunctie.
Paal 3 Hoek De Klomp (Lipperkerkstraat) / Espoortstraat. Binnen de Wigboldgrenzen genoot men ten
opzichte van het omringende land met zijn landrecht,
de Wigboldvrijheid. Men bevond zich als bewoner van
zo’n Wigboldgebied in een uitzonderingspositie en
bezat een privilege, waarvoor men aan degene die dit
privilege, (lees: deze Wigboldvrijheid) had verschaft,
belastingen moest afdragen.In Oost Nederland was dit
veelal de bisschop van Utrecht.
De aldus binnen het Wigbold heersende Wigbold- of
stadsvrede betekende dat handelaar, schoenmaker, smid,
enz. er vrij burger was. Gedurende de week- en jaarmarkten
in de stad was deze stadsvrede vooral ook van
belang voor kooplieden en andere bezoekers van deze
markten, die er zo verzekerd van konden zijn binnen het
Wigbold niet te worden overvallen of beroofd.
Soms ging het Wigboldgebied door latere stadsuitbreiding
deel uitmaken van de stad in de vorm van
een wic, wik of wijk.De bestaande rechten en privileges
bleven dan echter van kracht!
Paal 4 Hoek Beukinkstraat / Kortelandstraat. Bij deze paal ligt nog de originele Lakesteen Lonneker Enschede.
Paal 5 Edo Bergsmalaan. In de Franse tijd (1795 - 1814) ontstonden de Gemeenten.
Het oude stadgericht Enschede werd gemeente Enschede
en ontleende haar grenzen aan een denkbeeldige,
tussen de zes Wigboldstenen getrokken lijn, tesamen
dus vormende een zeshoek. Daaromheen lag het voormalig
Landgericht Enschede, voortaan dus Gemeente
Lonneker geheten en waarbij de Wigboldstenen thans
als grensstenen tussen beide gemeenten fungeerden.
Paal 6. Na verloop van tijd zijn er meerdere grenscorrecties
uitgevoerd en is tenslotte in 1934 de gehele gemeente
Lonneker samengevoegd met Enschede tot de nieuwe
gemeente Enschede. De Wigbodstenen waren thans
overbodig geworden en verdwenen op één na uit het
stadsbeeld. De stenen die er nu staan zijn dan ook
replica’s! Behalve het volgnummer, is er aan de Enschedese kant de letter E en aan de Lonneker kant een L ingehakt.
